Tot zover de molens van de Grote IC-Tour 2014 op Gotland. Voor ik mij aan allerlei overzichten en conclusies waag, toch nog even het volgende:
De drie bezochte molens van Visby staan op een zeer aantrekkelijke plaats, zowel landschappelijk als qua windvang; het zijn feitelijk de eerste historische bouwwerken die men ziet op het moment dat men voet aan wal zet op het eiland. De aanlegplaats van de boot ligt in feite aan de voet van deze drie molens. Het moet niet al te moeilijk zijn (en het hoeft ook niet al te veel geld te kosten) om alle drie de molens weer draaiend te krijgen. We fantaseren nog even door: ga in Käringen weer op bescheiden schaal ambachtelijk malen (Laban Bergström heeft inmiddels aangetoond dat dit kan!), maak een winkeltje met bak- en streekproducten in Lågan en maak een museum over cultuurhistorie (met nadruk op de molens van Gotland) in Plågan. Eénmaal jaarlijks een leuk festival erbij… Met andere woorden: doe iets met deze nu nogal ‘dode’ molens en maak ze weer springlevend! Het zal een win-win-situatie zijn voor het – sowieso al zeer toeristische – Visby en het hoeft (zoals reeds aangegeven) niet al te veel te kosten!
Git-218-aa-hogan (kan deze foto helaas nog niet plaatsen; is wel te googelen….)
Terug naar de praktijk: Högans Kvarn. Deze schitterende achtkante houten stellingmolen met vierkante stenen onderbouw stond vlakbij de nog bestaande drie molens van Visby. Ook dit was een ‘’uitheemse’’, dat wil zeggen een eerder Deens/Duits aandoende, molen met windroos en (dubbele) zelfzwichting zoals de eerder bezochte molens in Näs (Hallbjers Kvarn, nr. 81), Burgsvik (nr. 93) en Endre (nr. 212). Ook de eerder bezochte molen van Havdhem (nr. 92) valt in deze categorie, al ontbrak hier de zelfzwichting.
Op de achtergrond zijn van links naar rechts Käringen, Lågan en Plågan te zien. Het is op deze van internet geplukte foto nauwelijks te zien maar laatstgenoemde was wel degelijk voorzien van een windroos! Ik ga er gemakshalve van uit dat de molen ook van zelfzwichting voorzien is geweest (ook vanwege de – historische – smalle stelling) al ben ik daar niet helemaal 100 procent zeker van. Onze steun en toeverlaat Tommy Masters heeft een betere afdruk van deze ansichtkaart en daar zal het ongetwijfeld op te zien zijn. Als ‘bewijs’ nogmaals een foto van Plågan:
Is hier op niet duidelijk een zwichtstang te zien op de askop??…
In een zonovergoten Visby doen wij inmiddels een poging om de eventueel nog bestaande stenen onderbouw van Högan te traceren. Het verging de molen in zijn laatste levensjaren helaas niet zo goed. Ingericht als disco (Waar het volgens Laban Bergström heftig aan toe ging) stond hij al jaren zonder wiekenkruis (een afbeelding hiervan staat op pagina 37 van Väder- och vattenkvarnar på Gotland) toen hij in 1976 afbrandde. Ook hiervan is een foto terug te vinden op internet:
Staat de vierkante stenen onderbouw er nog? We pluizen de omgeving uit… Achteraf bezien hadden we iets meer noordelijk en iets minder oostelijk moeten zoeken, maar met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid durf ik toch wel te beweren dat de molen helemaal verdwenen is. Misschien moet ik toch nog eens terug keren…
Voor nu: we zijn klaar op Gotland! Met andere woorden: een Grote IC-Tour zonder molens; het is amper middag en onze boot naar het vasteland van Zweden vertrekt pas morgenvroeg… Wat rest is ‘killing time’….