Zoals gemeld zijn we twee dagen later (woensdag de 30e) terug gegaan naar deze molen die toen wél open was. Bij deze (voor de eenheid van dit verslag) toch alvast maar die interieuropnamen:
Beneden is een diervoederzaak, boven wordt de molen nog steeds gebruikt als mengvoederfabriek.
Opvallend: een RONDE plansichter
Op de voormalige stellingzolder met stellingdeur
Hoe hoger in de molen, hoe groter de enorme hoeveelheden stof. Hier restanten van het bovenwiel.
Elektrisch luiwerk
Een blik in de kap met een (soort van) rollenkruiwerk en de tandkrans voor het kettingkrui- en later windroosmechanisme. Op de middelste foto zijn twee ‘mega-roosterhouten’ te zien die met een pen-en-gat-verbinding in het voeghout zitten; dit zijn de ‘valse’ voeghouten die ook buiten te zien zijn. Het zit allemaal heel erg ‘hoog’ en mede door de enorme hoeveelheid stof en het ontbreken van een trap zijn we niet hoger gekomen. Kortom: hier laten we het bij…
Een geluk is dat de batterijen van mijn fotocamera inmiddels voor meer dan 75% zijn opgeladen. We zetten inmiddels koers naar het – wat later zou blijken – zeer interessante ‘Storsudret’ van Gotland. Bij Gisle (130) zien we iets dat lijkt op een stenen onderbouw van een grote achtkante houten stellingmolen(?!), maar daar kom ik later nog op terug. Nu eerst naar de volgende grote verassing van vandaag…
Die knalt er ook weer lekker in: de gigantische achtkante stenen grondzeiler van Burgsvik (93). We kijken echt onze ogen uit, want na vrijwel alleen kleine boerenmolentjes te hebben gezien, is dit de tweede ‘volwassen’ molen op een rij (overigens staat deze molen wél met een tekentje op de kaart). De molen is voorzien van een kap met bovenas en verkeert zo op het oog in goede staat. Het wiekenkruis ontbreekt.
De veelkante stenen romp in combinatie met de kapvorm (die in het Vlaams zo fraai ajuinkap wordt genoemd) doet ons denken aan enkele molens op het Deense eiland Bornholm die we tijdens de Grote IC-tour van 2002 hebben bezocht. We spreken dan ook de komende dagen over het ‘Bornholm model’ of ‘Bornholm-type’.
Een duik in de boeken: op pagina 38 van het boek Väder- och Vattenkvarnar på Gotland staat een schitterende foto van deze in 1876 gebouwde molen met windroos en dubbele zelfzwichting! Evenals bij de vorige molen: het kruis is anti-clockwise. De foto zou dateren uit 1926 (even onthouden). In het boek Gotlands Kvarnar genom tidera wordt de molen kort genoemd als ‘maalderij’ (met kleine onduidelijke foto) op pagina 108 en als windmolen van het Storsudret op pagina 130. Beide beschrijvingen zijn beknopt. In 1928 zou een nieuw maalwerk geïnstalleerd zijn en in de jaren ’60 zou hij buiten bedrijf zijn gesteld. In 1992 is de molen gerestaureerd, al bleef dit beperkt tot de buitenkant (sterker: op een foto op pag. 130 is een compleet leeg interieur te zien). Er waren destijds ook plannen om weer een wiekenkruis aan te brengen, maar dat bleef bij plannen. Met dat wiekenkruis is overigens iets merkwaardigs aan de hand:
Google op Burgsvik + Kvarnen er is een foto te zien van de molen met een duidelijk te kort ‘’oud-hollands’’ wiekenkruis (voor zeilen dus). Het is duidelijk dat dit niet functioneel is, maar er louter ter decoratie aan hangt. Het lukt me helaas niet om deze afbeelding aan dit verslag toe te voegen.
Bij de vorige molen (Havdhem, nr. 92) zagen we reeds dat het wiekenkruis van deze molen naar Burgsvik ging nadat men in 1924 overschakelde op motorkracht. Omdat de molen in 1926 nog in ‘vol ornaat’ stond met windroos en zelfzwichting is dat wiekenkruis uit Havdhem pas na dat jaar aangebracht. Voorzichtige hypothese: in 1928 krijgt de molen een nieuw maalwerk; wellicht schakelde men toen volledig over op motorkracht, misschien ook wel omdat het wiekenkruis aan vervanging toe was. Bij deze omschakeling op motorkracht kon men voor een appel en een ei het wiekenkruis uit Havdhem krijgen en omdat men daar blijkbaar aan gehecht was heeft men dat toen maar hier in Burgsvik aangebracht (zonder het dus te gebruiken). Ik schat de vlucht van Havdhem zeker een paar meter kleiner dan die van Burgsvik, dus dat onderschrijft deze hypothese en verklaart de foto. Het blijft uiteraard wel een hypothese…….