Voor de tweede maal vandaag vertrekken wij vanuit Sanda-Petarve en rijden nu zo’n 10 á 15 kilometer naar het oosten. Even ten oosten van Guldrupe, in het gehucht Hästings is het weer helemaal raak: hier treffen we een gerestaureerde schitterende ronde stenen grondzeiler aan (204) uit een categorie die sterk in de minderheid is op Gotland. Het is een fraaie slanke molen met een wat Deens aandoende kap, ‘Hollands’ staartwerk met een centrale staartbalk, twee spruiten en vier schoren en een anti-clockwise wiekenkruis met zeilen (lees: daarvoor bestemd). Dat kruis is overigens veel te kort en we hebben een sterk vermoeden dat dit niet origineel is (op het Deense eiland Borholm, op het Estse vasteland, maar ook in de zuidelijkste provincie van Zweden, Skåne hebben we tijdens eerdere Grote IC-touren overigens molens gezien waarbij de zeilen echt met een trapje moesten worden voorgelegd;… in hun bedrijvige periode!); ik kom hier zo dadelijk op terug.
De molen lijkt nog het meest op die van Skäggs (nr. 5) die we bijna een week geleden bezochten, al is deze (iets) groter, slanker en (dus) fraaier.
Op de begane grond blijkt dit echt een schitterende molen! Een houten spoorwiel drijft twee koppel stenen aan door middel van onderaandrijving; al het gaandewerk verkeert in goede staat. Er zijn ook twee (grote) builen; vanuit beide koppel stenen werd dus rechtstreeks in zo’n buil gemalen. Het is overigens onduidelijk hoe deze builen werden aangedreven; dat zelfs de IC dit niet direct weet te verklaren, duidt op een groots molinologisch vraagstuk….
Twee koppel stenen op de steenzolder liggen ‘’open’’, maar van de kuipen met toebehoren is nog veel aanwezig; goed voor de hygiëne zullen we maar zeggen…
Op de kapzolder is er een ‘’intrek-sleepluiwerk’’ aanwezig dat werkt(e) tegen de onderzijde van de bovenschijfloop zoals we dat elders al eerder aantroffen (zie bijv. Olsvenne, nr. 137); de luias met luischijf ligt overigens los op de kapzolder. Bemerk ook de beplanking van de kapzolder die niet doorloopt tot aan de romp. Dit wijst op de (op Gotland veel voorkomende) ‘’trekvangconstructie’’; bij een relatief grote molen als deze zouden we eerder een binnenvangstok verwachten, maar deze blijken op Gotland toch sterk in de minderheid (zie het overzicht waar ik morgen nader op terug kom).
Wederom schitterend gangwerk in de kap; de (plaats van de) vangbalk wijst op een anti-clockwise molen (zoals we al vermoedden).
Toch nog even terug naar de begane grond: de oplettende kijker zag dat hier zelfs de oude molenzeilen nog worden bewaard! Op basis van deze zeilen kunnen we concluderen hoe lang het oorspronkelijke wiekenkruis moet zijn geweest. We nemen één zeil (hoewel niet meer in al te beste staat) en rollen dit uit op het gras van het molenerf. Conclusie: oorspronkelijk moet de molen een wiekenkruis hebben gehad dat (nagenoeg) tot op het maaiveld reikte.
Tot besluit van deze molen: eerder dit verslag refereerde ik al naar een Youtube-fimpje ‘Kvarnar på Gotland’; ook deze molen komt hierin voor onder de (plaats)naam Guldrupe.
Na al deze bijzonder interessante molens (en er zouden er vandaag nog meer volgen) volstaan we bij de even oostelijker gelegen standerdmolen (205) van het gehucht Sallmunds met een fotostop. Het is een goed geconserveerde molen zonder wiekenkruis. Naast de eerder genoemde ‘gehuchtennaam’ Stenstugu, scoort ‘Sallmunds’ blijkbaar ook erg goed op Gotland. Voor de nerds: ook de eerder bezochte molens nr. 122 én 166 staan in een gehucht met diezelfde naam…