Dag 8: vrijdag 1 augustus
Vandaag hebben we – zoals reeds gemeld – slechts één bestemming, namelijk de hoofdstad Visby. Hier staan ‘slechts’ drie molens en daar zullen we het de hele dag mee moeten doen. Dat is natuurlijk best een ‘zware’ opgave voor ons na al die goed gevulde molinologische dagen met gemiddeld meer dan 30 (!) molens per dag….
De drie molens van Visby staan aan de zuidzijde van de stad en als startpunt gebruik ik pagina 36 in het eerder genoemde boek ‘Väder- och vattenkvarnar på Gotland’ (dat ik nu onderhand redelijk bestudeerd heb, maar mij nog volkomen onbekend is tijdens ons bezoek). Aan de zuidzijde van Visby staan (beter: stonden, één van de vier is inmiddels verdwenen) vier molens met de respectievelijke namen ‘Högan’, ‘Käringen’, ‘Lågan’ en ‘Plågan’.
We beginnen met twee ronde stenen grondzeilers genaamd Lågan (links) en Käringen (rechts). Opvallend: op de kaart staat ter plaatste slechts één molentekentje; op basis van enige vrije interpretatie ga ik er van uit dat dit Käringen betreft.
Op pagina 36 van voornoemd boek staat een schitterende foto uit 1896 (!) van Käringen (links) en Lågan (rechts). Laatstgenoemde is op dat moment (dan al!) duidelijk buiten bedrijf; Käringen is nog voorzien van (geklampte) zeilen, dus hoogstwaarschijnlijk nog in gebruik. De stormborden zijn uitgenomen. Duidelijk is ook de kaapstander zichtbaar waarmee de molen gekruid wordt. Ook is duidelijk is dat beide molen clockwise zijn en dat strookt dan weer duidelijk niet men hun huidige wiekenkruizen die overduidelijk anti-clockwise zijn. Natuurlijk, het kán zijn dat de bewuste foto toevallig gespiegeld is afgedrukt, maar anno 2014 verraadt de plaatsing van de vangstokken (!) dat dit weldegelijk clockwise molens moeten zij geweest. Vangstokken? Ook al zoiets dat dit bepaald niet algemeen was op Gotland. We troffen iets soortgelijks al eerder aan bij de molen van Bonsarve (nr. 120) en verder (voorheen) bij de verder nogal uitheemse molens van När (Hallbjers Kvarn, nr. 81) en de gisteren nog bezochte molen van Endre (nr. 212); wellicht kunnen de evenzo uitheemse molens van Burgsvik (nr. 93) en Havdhem (nr. 92) hier aan toegevoegd worden, evenals de “Högans Kvarn” en “Bingers Kvarn” in Visby, waarover later meer. Voor alle duidelijkheid: we hebben het hier over buitenvangstokken; binnenvangstokken (ook al niet bepaald algemeen op Gotland) zijn hiervan uitgezonderd.
Tommy Masters heeft deze molen in 1995 tijdens een TIMS-excursie ook van binnen bezocht en hij blijkt van binnen nog zeer compleet zijn! Normaliter is de deze molen echter, net als de andere twee van Visby, gesloten voor publiek.
Even ter volledigheid: op de linkerfoto is op de achtergrond al de kolossale molen ‘Plågan’ (nr. 217) te zien.